بودجه 25 همت؛ اقدامی کلیدی یا راه حلی موقتی برای کاهش تب بازار آهن آلات؟

در آخرین نشستی که شورای راهبردی بهبود کسب‌وکارها برگزار کرده است، مسئله اختصاص بودجه 25 همت از بودجه نهایی سال 1404، به منظور جبران ضرر و زیان تولیدکنندگان عرصه آهن‌ آلات ناشی از کمبود و قطعی برق مطرح شده است. در این نشست که دولتمردان، نمایندگان بخش خصوصی و همچنین کارشناسان اقتصادی حضور داشتند، اهمیت این بودجه و اثراتی که بر آینده بازار فولاد و آهن آلات دارد، مورد بررسی قرار گرفت. سوال اصلی اینجاست که آیا چنین راهکارهایی می تواند در بلندمدت جواب دهد و بخش کوچکی از مشکلات متعدد فعالان این حوزه را حل کند؟ اجرای این روش چه پیامدهایی برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در پی خواهد داشت؟

صنعت فولاد و خسارت‌های ناشی از کمبود برق و انرژی

قطعی مکرر برق و گاز در یک سال گذشته، خسارات زیادی را متوجه کسب‌وکارها و به‌ویژه تولیدکنندگان بزرگ عرصه فولاد کرده است. کاهش راندمان کسب‌وکارها، افزایش هزینه‌های عملیاتی، افزایش هزینه نگهداری و تعمیر قطعات و همچنین کاهش ظرفیت تولید از جمله مهم‌ترین پیامدهای کمبود برق و انرژی محسوب می‌شود. اغلب تولیدکنندگان به دلیل فقدان انرژی پایدار، جلوگیری از آسیب‌دیدن دستگاه‌ها و تحمیل هزینه تعمیر قطعات، به‌ناچار ظرفیت تولید خود را به مقدار قابل‌توجهی کاهش داده‌اند. این امر علاوه بر لطمه‌زدن به کارخانه‌های بزرگ تولید فولاد، اقتصاد کشور را نیز تحت‌تأثیر قرار داده و وضعیت بی‌ثباتی را رقم زده است.

بر اساس اخبار منتشر شده در سال جاری، قطعی مکرر گاز و برق ظرفیت تولید کارخانه‌های بزرگ تولید فولاد را تا 30 درصد کاهش داده است. کاهش تولید و تحمیل هزینه های سربار، کارخانه ها را با کاهش سودآوری مواجه نموده است. از طرفی، صنایع زیرمجموعه فولاد مانند ساختمان‌سازی و خودروسازی را نیز تحت‌تاثیر این مشکلات، با کمبود مواد اولیه و نوسان قیمت‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

بودجه 25 همت چه اهدافی را دنبال می کند؟

تخصیص بودجه 25 همت نشان می‌دهد که دولت برنامه هایی برای حل مشکلات تولیدکنندگان و رفع مشکلات عدیده صنعت فولاد دارد. نکته‌ای که در این خصوص اهمیت دارد، شیوه تخصیص و توزیع این بودجه است. باید ببینیم دولت قصد دارد این بودجه را به صورت یارانه‌ای و مستقیم در اختیار تولیدکنندگان بگذارد یا با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی برق موردنیاز کل کشور را تامین نماید.

برخی از کارشناسان حاضر در جلسه معتقد بودند که عدم برنامه‌ریزی مناسب و نظارت کافی در تخصیص این بودجه، نه‌تنها گره‌ای از مشکلات باز نمی‌کند، منابع مالی زیادی را هدر می‌دهد. آن‌ها پیشنهاداتی مبنی بر سرمایه‌گذاری کلان در نیروگاه‌های انرژی برای تأمین برق مورد نیاز، بهبود شبکه‌های گازرسانی و اجرای استراتژی‌های مناسب برای جبران خسارت تولیدکنندگان را ارائه کردند.

بخش خصوصی چه نقشی در تصمیمات دارد؟

موضوع دیگری که در این جلسه مطرح شد، لزوم همکاری بخش خصوصی در تصمیم‌گیری برای شیوه توزیع بودجه است. نمایندگان اتاق بازرگانی و فعالان حوزه فولاد درخواست‌هایی را مبنی بر شفافیت کامل اجرای این طرح مطرح نمودند. آن‌ها بر این باورند که سوءمدیریت در اختصاص منابع، نه‌تنها مشکلات این صنعت را حل نخواهد کرد؛ بلکه ممکن است آن‌ها را بیشتر کند.

نمایندگان بخش خصوصی پیشنهاد دادند که دولت به‌جای انجام اقدامات موقت، به دنبال راه‌حل مؤثری برای کاهش وابستگی صنایع به برق و گاز همچنین جبران کمبود انرژی کشور باشد. این پیشنهادها با ورود تکنولوژی‌های کم‌مصرف و تعمیر اساسی زیرساخت‌های انتقال انرژی کشور قابل‌اجرا است.

تأثیرات احتمالی بودجه همت بر بازار محصولات فولادی

کارشناسان حاضر در جلسه بر این باورند که این اقدام در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث پیشگیری از افزایش هزینه‌های تولید محصولات شود. ثبات قیمت‌ها و کاهش هزینه‌ها نیازمند تعمیر اساسی زیرساخت‌های تولید و انتقال انرژی کشور است. از آن جایی که قیمت تیرآهن، میلگرد و سایر محصولات فولادی در ماه‌های اخیر با افزایش نرخ دلار، نوسانات زیادی داشته است، تخصیص این بودجه تا حدودی می‌تواند از افزایش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کند. نکته حائز اهمیت این است که اگر مشکل قطعی برق به طور اساسی حل نشود، در آینده نوسانات بیشتری را در بازار آهن‌آلات مشاهده خواهیم کرد.